مذاکرات بر سر طرح فریز نفتی از فردا در حاشیه اجلاس بینالمللی انرژی در الجزایر آغاز خواهد شد. این مذاکرات غیررسمی خواهد بود اما اهمیت آن برای بازار نفت بیش از یکی دو نشست رسمیِ پیشین اوپک در وین است.
به گزارش نکونیوز، هم شکست در نشست الجزایر و هم رسیدن به توافق بر قیمت نفت تأثیر خواهد داشت. کشورهای مختلف در نشست الجزایر از زوایای مختلفی به طرح فریز نفتی نگاه میکنند. این کشورها در پی آن هستند تا طرح فریز نفتی طبق سناریو دلخواه انها به پیش برود. مشخص نیست که دست آخر چه سناریویی مورد موافقت قرار خواهد گرفت؛ اما تقریباً مشخص است که حتی اگر مذاکرات با شکست مواجه شود کشورها باز هم مذاکرات خود را تا اجلاس بعدی اوپک در ماه نوامبر ادامه خواهند داد.
ما به سراغ دوربینها و نمودارها رفتهایم تا اهداف کشورهای مختلف را در این چارچوب بررسی کنیم.
(اگر از موبایل یا تبلت استفاده میکنید، برای دیدن توضیحات زیر تصاویر از نسخه وب (در پایین صفحه یا منوی بالا سمت چپ) استفاده کنید. )
کشورهای عضو اوپک در حالی به استقبال مذاکرات الجزایر، بر سر طرح فریز نفتی میروند، که تولید نفت اعضای این سازمان به نحو بیسابقهای افزایش یافته و به 34 میلیون بشکه در روز رسیده است. این امر از یک سو نشان میدهد که کار اوپکیها برای رسیدن به توافق بسیار دشوار است و از سوی دیگر، نشانگر این امر است که کشورهای اوپک تا کنون استراتژی فتح بازارها را دنبال کردهاند و نه دفاع از قیمتها. در یک کلام، اوپکیها میخواهند به یکباره از استراتژی افزایش سهم بازار به استراتژی دفاع از قیمتها جهش کنند. آیا این امر امکانپذیر است؟ |
گزارشها حاکی از این است که اعضای اوپک چهار سناریو را برای طرح فریز نفتی مدنظر دارند: 1- فریز نفتی در سطح تولید نفت ماه ژانویه 2- فریز نفتی در سطح تولید نفت ماه گذشته میلادی یعنی ماه اوت 3- فریز نفتی در سطح تولید نفت متوسط سه ماهه اول کشورها 4- فریز نفتی در سطح متوسط شش ماهه نخست سال 2016 در هر چهار سناریو اگر ایران با طرح فریز نفتی موافقت کند، باید سطح تولید خود را در سطحی کمتر از دوره پیشاتحریم، فریز کند. |
خالد الفالح وزیر انرژی عربستان است. اما کیست که نداند محمد بن سلمان، فرزند پادشاه، همه کاره است؟ محمد بن سلمان در ماه آوریل تنها به این دلیل مذاکرات را به شکست کشاند که مدعی بود ایران هم باید به طرح فریز نفتی ملحق شود و تولید نفت خود را در سطح ماه ژانویه فریز نماید. |
گزارشها حاکی از این است که این بار عربستان به ایران پیشنهاد داده تا تولید نفت خود را در سطح فعلی فریز کند و در عوض سعودیها تولید نفت خود را در سطح ماه ژانویه فریز خواهند کرد. این بدان معناست که عربستان تولید نفت خود را 500 هزار بشکه در روز کاهش خواهد داد. تولید نفت ایران فعلاً حدود 3.65 میلیون بشکه در روز است. عربستان نیز در ماه اوت 10.69 میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است. این نمودار تولید نفت عربستان در ماه اوت، سطح تولید نفت این کشور در ماه ژانویه و قیمتهای نفت را نشان میدهد. |
زنگنه به چه میاندیشد؟ پیشنهاد عربستان را بپذیرد یا نپذیرد؟ او قطعاً در نشست الجزایر توسط برخی کشورها تحت فشار قرار خواهد گرفت. اما ایران اعلام کرده که زمانی به طرح فریز نفتی ملحق میشود که تولید نفت خود را به سطح پیش از تحریمها یعنی 4 میلیون بشکه در روز برساند. مدیر امور بینالملل شرکت ملی نفت گفته ایران تا اواخر سال 2016 یا اوایل سال 2017 به این سطح از تولید میرسد. پس ایران در حال حاضر خواهان معاف شدن از طرح فریز نفتی است. |
پوتین یکبار در مصاحبه با بلومبرگ گفته بود که ایران میتواند از طرح فریز نفتی معاف شود. او در حاشیه اجلاس جی 20 با محمد بن سلمان نیز مذاکره کرده بود. اما همچنان بین نگاه روسیه و عربستان تفاوت وجود دارد: عربستانیها معتقدند که ایران هماکنون به سطح تولید پیش از تحریم رسیده اما روسها ظاهراً چنین نظری ندارند. روسها در حال حاضر موضع دوستانهتری نسبت به ایران دارند. |
الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه پیش از نشست الجزایر گفته است که اجرایی شدن طرح فریز نفتی برای روسیه، حیاتی نیست. روسها در حال حاضر در حدود 11 میلیون و 100 هزار بشکه در روز نفت تولید میکنند. این برخلاف پیشبینیها است. چرا که با سقوط قیمت نفت پیشبینی میشد که تولید نفت روسیه کاهش یابد. حالا روسها طوری وانمود میکنند که چندان نگران توافق در الجزایر نیستند. |
وزیر انرژی عربستان تا کنون از موضع شفاف این کشور در قبال نشست الجزایر حرفی نزده است. اما منابع نزدیک به عربستان به رسانهها گفتهاند که عربستان تنها نشست الجزایر را یک نشست مشورتی میداند و انتظار ندارد که در این نشست در مورد سطح تولید تصمیمی گرفته شود. عربستان در عوض نشست ماه نوامبر اوپک را یک نشست تصمیمگیرنده میداند. به نظر میرسد برای عربستان نیز در حال حاضر اجرایی شدن طرح فریز نفتی «حیاتی» نیست. با این وضعیت آیا اصولاً فریزی اتفاق میافتد؟ |
الجزایر میزبان مذاکرات، از طرح فریز نفتی حمایت میکند. ذخایر ارزی این کشور از 190 میلیارد دلار در سال 2014 به 130 میلیارد دلار در وضعیت کنونی رسیده و دولت این کشور خصوصیسازی بانکها را در دستور کار قرار داده است. نورالدین بوطرفا، وزیر انرژی الجزایر دیروز در رابطه با طرح فریز نفتی میگوید «بازار نفت نسبت به نشست سه ماه پیش اوپک در وضعیت به شدت بحرانیتری است و اعضای اوپک باید به دنبال راهی برای تقویت قیمتها از طریق فریز یا کاهش تولید باشند». بوطرفا گفت: «عربستان سعودی آماده فریز تولید در سطوح ماه ژانویه است. این یک گام جذاب است.» وزیر انرژی الجزایر همچنین گفته است که در صورتی که کشورهای عضو اوپک در مورد کاهش تولید نفت به توافق نرسند قیمت نفت ممکن از 45 دلار کنونی به حدود 30 دلار به ازای هر بشکه برسد. بوطرفا گفته کشورهای عضو اوپک قصد دارند در نتیجه طرح فریز نفتی تولید نفت خود را مجموعاً یک میلیون بشکه در روز کاهش دهند. |
علاوه بر ایران، لیبی و نیجریه نیز خواهان معاف شدن از طرح فریز نفتی هستند. تولید نفت این دو کشور به دلیل منازعات سیاسی شدیداً کاهش یافته است. لیبی که زمان قذافی در حدود 1.5 میلیون بشکه در روز نفت تولید میکرد، اکنون تولید نفتاش به حدود 300 هزار بشکه در روز رسیده است. لیبی و نیجریه قصد دارند ظرف هفتههای پیش رو تولید نفت خود را مجموعاً 800 هزار بشکه در روز افزایش دهند. آیا افزایش تولید نفت تا این میزان، کلاً فلسفه طرح فریز نفتی را زیر سوال نمی برد؟ این دو کشور حق دارند تولید خود را افزایش دهند؛ اما در صورت افزایش تولید نفت این دو کشور بازار نفت همچنان تحت فشار بیشتری قرار میگیرد. این نمودار تأثیر تحولات سیاسی لیبی را بر تولید نفت این کشور نشان میدهد. |
ونزوئلا بیش از هر کشوری دیگری در اوپک قربانی سقوط قیمت نفت شده است. بحران اقتصادی در ونزوئلا به بحران سیاسی منجر شده و این کشور میکوشد تا قیمت نفت بار دیگر احیا شود. نیکولاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا گفته است که کشورهای عضو اوپک و غیرعضو اوپک به توافق برای ایجاد ثبات در بازار نفت، «بسیار نزدیک» شدهاند. رئیس جمهور ونزوئلا اعلام کرده که ممکن است در ماه جاری «پاسخ قطعی» به ثبات بازار نفت داده شود. روسای جمهور ونزوئلا، ایران و اکوادر در حاشیه اجلاس غیرمتعهدها برای ایجاد ثبات در بازار نفت با هم مذاکره کردهاند و به گفته رسانههای ونزوئلایی، نتایج این مذاکرات مثبت بوده است. |
محمد بارکیندو دبیر کل اوپک گفته است در صورتی که وزرا در اجلاس الجزایر برای ایجاد ثبات در بازار نفت به توافق برسند، امکان فراخواندن کشورها برای برگزاری یک اجلاس ویژه در مقر اوپک وجود دارد. بارکیندو برای مذاکره در مورد طرح فریز نفتی به تهران نیز آمده بود. |
ایران نمیتواند در مورد طرح فریز نفتی تصمیمگیری کند و لی به تأثیر تحریمها بر صادرات نفت خود نیندیشید. تصویر فوق تأثیر تحریمها را بر کاهش مشتریان و کاهش صادرات نفت ایران نشان میدهد. ایران که در سال 2011 بیش از 2 میلیون 600 هزار بشکه در روز نفت صادر میکرد، با تحریمها صادرات نفتاش به شدت کاهش یافت. بالا و پایین تصویر فوق را با هم مقایسه کنید. ایران اکنون به دنبال این است که سهم از دست رفتهاش را به دست آورد و از قضا طرح فریز نفتی، نافیِ چنین هدفی است. بر این اساس است که ایران به دنبال معاف شدن از طرح فریز نفتی است. |